چهل مثل از قرآن کریم
. وَ تِلکَ الأمثالُ نَضرِبُها لِلنّاسِ لَعَلَّهُم یَتَفَکَّرُونَ ( / ٢١)
«اینها مثالهایى است که براى مردم مى زنیم، شاید در آن بیندیشند!».
کتاب حاضر شامل چهل «مثل» از مثل هاى تعلیمى و تربیتى قرآن مجید، در موضوعهاى مختلف، عقیدتى، اخلاقى، تاریخى، ى و اجتماعى است که به ترتیب از سوره «بقره» تا سوره «تحریم» به شیوه نوینى استخراج شده است؛ نخست پس از ذکر عنوان هر مثل در آغاز صفحه، متن آیه (یا آیات) مورد مثل، همراه ترجمه آورده شده، آنگاه وجه شباهت بین مثل و ممثّل ذکر و در پایان تحت عنوان نکته (یا نکته ها) با استفاده از سخنان پیشوایان دین و نظرات مفسران بزرگ قرآن کریم، درسها، پند آموزیها و عبرت گیریهایى که هدف اصلى از آوردن مثلهاى قرآنى مى باشد، بیان گردیده است.
هدف از گردآورى این مثلها، تنبه و بیدارى و عبرت آموزى است، زیرا استفاده از مثل، یکى از بهترین شیوه ها و مؤثرترین روشها و ساده ترین و عمومى ترین راههاى تربیتى است.
نقش مثالهاى قرآنى در اثبات معارف الهى
در مثالهاى قرآن، نوعا مسائل معنوى، عقلى و عقیدتى که غیر قابل دیدن با چشم سر است، به محسوسات و چیزهاى قابل رؤیت تشبیه شده تا آن مطالب معنوى، در ذهن جایگزین و اطمینان بخش گردد. زیرا انس و الفت انسان بیشتر با محسوسات و اشیاى دیدنى است و حقایق پیچیده عقلى از دسترس افکار تا اندازه اى دورتر مى باشد، مثالها و تشبیهاى معقول به محسوس، آنها را از فاصله دوردست نزدیک مى آورد و در آستانه حس قرار مى دهد.
گاه مى شود یک مثال به جا و مناسب و هماهنگ با مقصود، مطلب را براى همه قابل فهم مى سازد بسیارى از مسائل علمى که در شکل اصلى خودش تنها براى خواص قابل فهم است، و توده مردم استفاده چندانى از آن نمى برند، ولى هنگامى که با مثال آمیخته شد، براى همگان قابل درک مى گردد و هرکس در هر حد و پایه اى از معلومات باشد، مى تواند از آن بهره گیرد. علاوه بر این، مثال هماهنگ و منطبق با مقصود، نقش به سزایى در مجاب کردن و خاموش ساختن افراد لجوج دارد. بنابراین مثل در توضیح و تفهیم و اثبات حقایق و مغلوب کردن لجوجان نقش انکار ناپذیرى دارد.
سفره گسترده و غذاى آماده الهى
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم) طى گفتارى، قرآن کریم را به طعام گسترده الهى تشبیه نموده و فرمودند:
ان هذا القرآن مأدبة الله فتعلموا من مأدبته ما استطعتم؛ (١) این قرآن غذاى آماده الهى است، لذا آنچه توان دارید، از خوان نعمت خداوند بهره جویید».
آرى، قرآن مجید طعام گسترده و سفره پر نعمت الهى است که هر کس به اندازه ظرفیت وجودى خودش، از این خوان پر برکت برخوردار مى گردد؛ دانشمندان، فیلسوفان، عارفان و افراد عامى هر کدام به اندازه توان و پیمانه تفکر و معرفت خویش از آن بهره مند مى گردند.
نکته ظریفى که از این حدیث شریف نبوى (صلى الله علیه و آله و سلم) استفاده مى شود، این است که مى فرماید: قرآن غذاى آماده الهى است، نه سفره گسترده بدون غذا که هرکس غذاى خود را در آن نهد و بخورد. بنابر این کسى که خواسته ها، برداشتها و تفسیرهاى شخصى خود را بر قرآن تحمیل نماید و به عنوان تفسیر و نظر قرآن عرضه کند، هیچ گاه از این خوان گسترده الهى بهره مند نخواهد شد.
شرط برخوردارى از این غذاى آماده معنوى این است که انسان ذهنش را از پیش داوریها و القائات جوى محیط خالى کند و بسان گرسنه اى که خود را محتاج به غذا مى داند، بر خوان الهى مؤدب زانو زند و معارف قرآن را از اهلش و کسانى که این کتاب آسمانى بر آنها نازل شده است، فرا گیرد.
ارکان مثَل و تشبیه
درباره این سایت